Czy fluor w paście jest szkodliwy?

Wiemy od najmłodszych już lat, że kluczem do sukcesu, jeżeli chodzi o utrzymanie prawidłowej higieny uzębienia, jest „szczotka, pasta, kubek, ciepła woda”. W tej wyliczance, znanej doskonale z kultowej piosenki sprzed lat, główne skrzypce gra oczywiście pasta do zębów (chociaż dobór właściwej szczoteczki też nie jest bez znaczenia). To właśnie ona ma zdziałać całą magię, to ona zostaje w bezpośrednim kontakcie z naszymi zębami. Istotny jest zatem nie tylko sposób jej nakładania, ale także skład chemiczny. I tutaj dochodzimy do kwestii pierwszorzędnej – czy fluor w pascie jest szkodliwy, a jeśli tak to dlaczego. W tym artykule przyjrzymy się czym w istocie jest fluor i dlaczego producenci tak chętnie dodają go do pasty do zębów. Wyliczymy również korzyści i ewentualne zagrożenia związane z fluorem oraz wskazówki dotyczące wyboru najlepszej pasty do zębów.

Fluor – szkodliwy czy nie?

Zanim odpowiemy na pytanie czy fluor w pascie jest szkodliwy, zacznijmy od jego ogólnego scharakteryzowania. Jest to naturalnie występujący w przyrodzie minerał, a po właściwej obróbce składnik chemiczny, który ludzie dodają do wody, żywności i innych produktów. Pierwotne występowanie fluoru to gleba rozmaite skały oraz zbiorniki wodne.

Od razu trzeba zaznaczyć, że nie ma ostatecznych wyników badań, które jednoznacznie wskazywałyby na jakiekolwiek zagrożenia związane z wchłanianiem przez człowieka fluoru. Wszystko w zasadzie opiera się na kwestiach ilościowych. Ujmując to najprościej – jeżeli trzymamy się określonego, dziennego zapotrzebowania na fluor nie może być mowy o jego szkodliwości dla zdrowia. Z kolei przedawkowanie, zupełnie tak samo jak w przypadku innych rzeczy, grozić może niepotrzebnymi powikłaniami, chociażby ze strony układu pokarmowego.

Fluor szkodzi czy pomaga?

Spróbujmy powyższa kwestię rozłożyć na czynniki pierwsze. Z pewnością badania naukowe dowiodły, że fluor jest ważnym elementem rozwoju uzębienia u dzieci do 7 roku życia, ponieważ wpływa bezpośrednio na kształtujące się i wzmacniające z wiekiem szkliwo. Zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych spowalnia również wytwarzanie kwasu przez płytkę nazębną, chroniąc tym samym zęby przed wyniszczającą w skutkach próchnicą.

Fluor chroni też zęby przed procesem zwanym demineralizacją. Dzieje się tak, gdy bakterie łączą się z cukrami, tworząc kwas, który powoduje erozję uzębienia. Jednocześnie zatem fluor sprzyja pozytywnej w skutkach remineralizacji, przenosząc jony wapnia i fosforanów do zęba i tworząc nową powierzchnię, która jest odporna na działanie kwasów.

Prawdą jest również, że w wielu miastach na świecie, a nawet w skali ogólnokrajowej (Stany Zjednoczone, Kanada) istnieją regulacje prawne, które artykułują dodawanie fluoru do zbiorników wody pitnej. W opinii tamtejszych decydentów, wspierających się badaniami laboratoryjnymi, zabieg taki pozwala na zmniejszenie skali zachorowania na choroby kości i próchnicę zębów o co najmniej 25%.

Wskazaliśmy już jednak na pewne zagrożenia związane z przedawkowaniem tej substancji mineralnej. Jak każdy składnik przyjmowany doustnie, jego nadmiar może wywołać powikłania w obrębie układu pokarmowego, a w szczególności żołądka. Dużo się też mówi o fluorozie zębów, czyli stanie, który powoduje zmianę koloru szkliwa zębów. Przebarwienie to zwykle objawia się białymi lub czasami brązowymi plamami. Fluoroza taka zwykle występuje, gdy dzieci, które są w wieku rozwojowym zębów, połykają pastę do zębów zamiast ją wypluwać. Trzeba więc rozważyć i ten aspekt zadając sobie pytanie czy fluor w pascie jest szkodliwy…

Przewlekła ekspozycja na wysoki poziom fluoru może również prowadzić do tzw. fluorozy szkieletowej. Dzieje się tak, gdy fluor gromadzi się w kościach, powodując sztywność i ból.

Pasta do zębów z fluorem czy bez?

Dochodzimy teraz do meritum naszych rozważań. Powyższe wnioski mogą znacznie ułatwić odpowiedź na pytania czy fluor w pascie jest szkodliwy.

Generalnie, pasta do zębów z fluorem zapewnia dodatkową warstwę ochronną przed próchnicą i osadzaniem się płytki nazębnej. Producenci chętnie dodają ten składnik, a ilości zawarte w paście do zębów są ogólnie bezpieczne, o ile dana osoba używa pasty do zębów zgodnie z zaleceniami. Małe dzieci mają skłonność do połykania pasty przy szczotkowaniu zębów, lepiej zatem, aby ilość fluoru była raczej w takiej paście ograniczona. W przeciwnym wypadku może dojść do problemów zdrowotnych (m.in. żołądkowych), o których wspomnieliśmy już wyżej.

Warto przy tym wiedzieć, że nie ma ustalonej odgórnie minimalnej zawartość fluoru w paście do zębów, za to jego maksymalny i dopuszczalny poziom różni się w zależności od kraju. Pasty dostępne na rynku zawierają zwykle od 1000 do 1500 ppm fluoru. Jest to ilość optymalna, która nie powinna stanowić zagrożenia.

Trzeba jednak podnieść jeszcze jedną kwestię. Otóż może zaistnieć odpowiedź twierdząca na pytanie czy fluor w pascie jest szkodliwy. Mowa tutaj o dzieciach poniżej 3 roku życia, a także o kobietach w ciąży i osobach starszych obłożonych wieloma schorzeniami. W tych wypadkach lekarz może zalecić stosowanie past bez fluoru, opartych o naturalne składniki. Jest to sprawa indywidualna.